Otizm: Nedir ve Belirtileri Nelerdir?

Otizm, doğuştan gelen ve genellikle yaşamın ilk üç yılında belirginleşen nöro-gelişimsel bir bozukluktur. Bu durum, sosyal etkileşimde, iletişimde ve tekrarlayıcı davranışlarda farklılıklarla kendini gösterir. Psikologlar, otizmi anlamak ve teşhis etmek için önemli bir rol oynar. Bu makalede, otizmin psikolog gözünden ne olduğu ve belirtileri hakkında detaylı bilgi vereceğiz.

Otizm Nedir?

Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB), bireylerin beyin gelişimindeki farklılıklar nedeniyle sosyal, iletişimsel ve davranışsal zorluklar yaşadığı bir durumdur. Bu bozukluk, geniş bir yelpazede farklı belirtiler ve şiddet dereceleri ile kendini gösterebilir. Otizmin kesin nedeni bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu olduğuna inanılmaktadır.

Otizmin Belirtileri

Otizmin belirtileri, bireyden bireye büyük farklılıklar gösterebilir. Ancak genel olarak şu başlıklar altında incelenebilir:

1. Sosyal İletişim ve Etkileşim Problemleri:

   • Göz teması kurmama: Otizmli bireyler genellikle göz teması kurmakta zorlanır.
   • Empati eksikliği: Başkalarının duygularını anlamada ve empati kurmada zorluk yaşarlar.
   • Sosyal ipuçlarını anlamama: Jestler, mimikler ve beden dilini anlamakta güçlük çekerler.
   • Arkadaşlık kurma ve sürdürme zorlukları: Sosyal ilişkileri başlatma ve devam ettirme konusunda sıkıntı yaşarlar.

2. İletişim Problemleri:

   • Dil gelişiminde gecikme: Konuşmaya geç başlama ve kelime dağarcığının sınırlı olması yaygındır.
   • Tekrarlayıcı konuşma: Aynı kelime veya cümleleri tekrarlama (ekolali) görülebilir.
   • Soyut ve mecazi dili anlamama: Şakaları, deyimleri ve mecazi ifadeleri anlamada zorlanabilirler.

3. Tekrarlayıcı Davranışlar ve Sınırlı İlgi Alanları:

   • Rutinlere aşırı bağlılık: Günlük rutinlerde değişikliklere karşı aşırı tepki gösterebilirler.
   • Stereotipik hareketler: El çırpma, sallanma gibi tekrarlayıcı fiziksel hareketler sergileyebilirler.
   • Özgün ilgi alanları: Belirli bir konuya aşırı ilgi duyabilirler ve bu konuda derin bilgi sahibi olabilirler.

4. Duyusal Hassasiyet:

   • Duyusal hassasiyet: Işık, ses, dokunma gibi duyusal uyaranlara karşı aşırı duyarlılık veya duyarsızlık gösterebilirler.

Otizm Teşhisi ve Psikologların Rolü

Otizmin teşhisi, genellikle çocukluk döneminde bir dizi gözlem ve testler aracılığıyla yapılır. Psikologlar, çocukların davranışlarını değerlendirir ve gelişimsel öykülerini detaylı bir şekilde inceler. Tanı koymada kullanılan araçlar arasında Otizm Tanı Görüşme-Revize (ADI-R) ve Otizm Tanı Gözlem Çizelgesi (ADOS) gibi standart testler yer alır.

Sonuç

Otizm, karmaşık ve çok boyutlu bir bozukluktur. Erken teşhis ve müdahale, otizmli bireylerin yaşam kalitesini önemli ölçüde artırabilir. Psikologlar, otizmin belirtilerini tanımada ve uygun tedavi yöntemlerini belirlemede kilit bir rol oynar. Bu süreçte aileler ve diğer sağlık profesyonelleri ile iş birliği içinde çalışarak, otizmli bireylerin potansiyellerine ulaşmalarına destek olurlar.